ارزیابی تناسب اراضی برای توسعه فیزیکی شهر سبزوار به روش فازی سلسله مراتبی

در دهه‌های اخیر، رشد شتابان جمعیت شهری منجر به گسترش فیزیکی شهرها گشته است. این انفجار جمعیتی و توسعه‌ی شهری بدون برنامه‌ی ناشی از آن به‌ویژه در کشورهای درحال توسعه عواقب زیان‌باری نظیر به زیر ساخت رفتن اراضی زراعی و نزدیک شدن و یا استقرار در نواحی در معرض خطرات طبیعی را به دنبال دارد. ارزیابی تناسب اراضی (LSA) با به‌کارگیری معیارهای متعدد، می‌تواند اقدام مهمی در جهت تحقق معیارهای توسعه‌ی پایدار و ایمن شهری باشد. سیستم اطلاعات جغرافیایی با توانایی تحلیل روابط فضایی به سیاست‌گذاران شهری امکان مرتبط ساختن منابع اطلاعات مجزا و اجرای تحلیل‌های پیچیده را می‌دهد. مطالعه‌ی حاضر با استفاده از تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی و با بهره‌گیری از هشت معیار شیب، ارتفاع، جهت شیب، فاصله از گسل، فاصله از راه‌های اصلی، فاصله از آب‌های سطحی، پوشش زمین و جنس خاک به بررسی تناسب اراضی بخش مرکزی شهرستان سبزوار به منظور توسعه شهری پرداخته است. در این روش با انتخاب معیارهای مختلف، تعیین وزن هر معیار، تهیه و تولید نقشه‌های معیار در محیط GIS و در نهایت تلفیق نقشه‌های معیار اقدام به محاسبه‌ی شاخص تناسب برای محدوده‌ی مورد مطالعه گردید. این نقشه‌ی نهایی بر مبنای شاخص تناسب به پنج طبقه‌ی تناسب خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی کم تقسیم‌بندی شد. نتایج حاکی از این است که در مجموع حدود 60 درصد از محدوده‌ی مورد بررسی در طبقه‌ی با تناسب زیاد و خیلی زیاد و همچنین 16 درصد در طبقه‌ی با تناسب کم و خیلی کم قرار دارد که علت اصلی آن را می‌توان وجود رشته کوه جغتای در بخش‌های شمالی منطقه دانست. برطبق این بررسی جهات شرق، شمال و شمال شرقی شهر مناسب‌ترین جهات به منظور توسعه‌ی شهر سبزوار هستند.